Anonim Şirketler Makale Serisi: Genel Kurul’da Oy Hakkı

Yazar: Av. Deniz Nalbant

1.Oy Hakkının Belirlenmesi

Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) M.434/1-2 uyarınca, oy hakkı payın itibari değerine göre belirlenir. Ancak her pay sahibi, itibari değerine bakılmaksızın en az bir oy hakkına sahiptir. Bununla birlikte, TTK bazı paylara imtiyaz tanıyarak eşit itibari değerdeki paylara farklı sayıda oy hakkı verilmesine imkân tanımaktadır[1].

2. Oydan Yoksunluk Halleri

TTK M.436’ya göre, belirli durumlarda pay sahipleri oy kullanamaz. Bu kapsamda, pay sahibinin kendisi, eşi, alt ve üst soyu ile bunların ortak olduğu şahıs şirketleri veya hâkimiyetleri altındaki sermaye şirketleri, şirketle olan kişisel nitelikteki işlemlere dair görüşmelerde oy kullanamaz. Ayrıca;

• Şirket yönetim kurulu üyeleri, kendi ibralarına ilişkin kararların oylamasında oy kullanamaz.
• Şirketin yönetiminde görevli ve imza yetkisine sahip kişiler, kendilerine ait paylardan doğan oy haklarını ibraya ilişkin kararlarda kullanamaz.

3. Elektronik Ortamda Oy Kullanımı

TTK M.1527/4 uyarınca, pay sahipleri temsilci atamaksızın elektronik genel kurulda (“EGK”) oy kullanabilir[2]. Bu noktada, şirket yönetim kurulu pay sahiplerine sorunsuz bir şekilde oy kullanabilecekleri ortamı sağlamakla yükümlüdür.

4. İntifa Hakkı Sahiplerinin Oy Kullanımı

Bir pay üzerinde intifa hakkı bulunması durumunda, aksi kararlaştırılmamışsa oy hakkı intifa hakkı sahibi tarafından kullanılır. Ancak, intifa hakkı sahibinin pay sahibinin çıkarlarına uygun ve hakkaniyet çerçevesinde hareket etmemesi durumunda, pay sahibi TTK M.432/2 uyarınca hukuki sorumluluk talep edebilir. Taraflar arasında yapılan bir sözleşme ile oy hakkı malike bırakılabilir. Ancak, bu durumda diğer pay sahipliği haklarının kimin tarafından kullanılacağı konusunda belirsizlik doğabileceğinden eleştirilmektedir.

5. Oy Kullanma Usulleri

Genel kurul toplantılarında oy hakkının nasıl kullanılacağı şirket ana sözleşmesinde düzenlenebilir. Uygulamada yaygın olarak kullanılan yöntemler şunlardır:

• El kaldırmak
• Ayağa kalkmak
• Ayrı ayrı “kabul” veya “ret” şeklinde beyan etmek
• Elektronik oy kullanımı (EGK kapsamında)

Genel olarak, toplantı başkanı oyları saymakla yükümlüdür ve gerektiğinde oy sayımı için yardımcı görevliler atayabilir. Oy vermeyen veya herhangi bir beyanda bulunmayan kişiler, “ret” oyu kullanmış sayılır ve bu oylar ilgili kararın aleyhine verilmiş olarak kabul edilir.

6. Oy Sözleşmeleri

Oy sözleşmeleri, oy hakkının belirli bir şekilde kullanılması, hiç kullanılmaması veya çekimser kalınması yönünde ortaklar arasında veya üçüncü kişilerle yapılan anlaşmalardır. Bu sözleşmeler Türk Borçlar Kanunu (“TBK”) M.26-27 hükümlerine tabidir ve şu şartlara uygun olmalıdır:

• Emredici hükümlere aykırı olmamalıdır.
• Ahlaka ve kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
• SerPK II 30.1 sayılı “Vekaleten Oy Kullanılması ve Çağrı Yoluyla Vekalet Toplanması Tebliği”ne  uygun olmalıdır.

Oy sözleşmelerinin uygulanmasını güvence altına almak için:

• Cezai şartlar belirlenebilir,
• İfa teminata bağlanabilir,
• Pay senetlerinin tevdi edilmesi gibi hükümler eklenebilir.

7. Sonuç

Genel kurulda oy kullanımı, pay sahiplerinin en temel haklarından biridir. Oy hakkının kullanılmasına ilişkin düzenlemelere uyulmaması, hem şirketin karar alma süreçlerini olumsuz etkileyebilir hem de pay sahipleri arasında uyuşmazlıklara yol açabilir. Bu nedenle, pay sahipleri ve yönetim kurulları, oy hakkı kullanımına ilişkin kanuni ve sözleşmesel düzenlemelere titizlikle uymalıdır.

DİPNOTLAR

[1] TTK M.479/2 uyarınca bir paya en çok onbeş oy hakkı tanınabilir. Bu sınırlama, kurumlaşmanın gerektirdiği veya haklı bir sebebin ispatlandığı durumlarda uygulanmaz. Bu ispat işlemi Mahkemeler aracılığı ile gerçekleşir ve daha fazla oy hakkı tanınması için bu yönde bir istisna edilme kararı alınması gerekmektedir.

[2] Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik M.11 oy kullanmanın esaslarını düzenler.