Dernekler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

22 Ekim 2021

21/10/2021 tarihli 31635 sayılı Resmî Gazete’de Dernekler Yönetmeliğinde (“Yönetmelik”) Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişiklik”) 21/10/2021 tarihi itibariyle yürürlüğe girmek üzere yayımlanmıştır. Söz konusu Değişiklik hükümleri, İçişleri Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından yürütülecektir.

I-) Toplantı Usulüne Dair Değişiklikler

Dernekler Kanunu’nun (“Kanun”) Ek 2. Maddesine uygun olacak şekilde Yönetmeliğin 15. Maddesinde yapılan düzenleme uyarınca dernek genel kurul ve yönetim kurul toplantıları elektronik ortamda da yapılabilecektir.

Buna göre, Dernekler elektronik ortamda yapılacak genel kurul ve yönetim kurulu toplantılarını Bakanlık Bilgi Teknolojileri Genel Müdürlüğü tarafından onaylanan elektronik sistemler üzerinden yapabileceklerdir. Söz konusu sistemlere işlenecek veriler, Kişisel Verilerin Korunması Kanununun ilgili hükümlerine uygun olarak işlenecek ve muhafaza edilecektir.

Genel kurul yapılmasına ilişkin alınan yönetim kurulu kararında ve genel kurul ilanında genel kurulun hangi yöntemle yapılacağı belirtilecektir. Elektronik ortamda alınacak yönetim kurulu kararları fiziksel ortamda tutulan yönetim kurulu karar defterinden ayrı olarak tarih ve sıra sayısı ile elektronik ortamda saklanacaktır.

Kanun’da ve Medeni Kanunu’nda, işbu Yönetmelikte ve derneklerin kendi tüzüklerinde yer alan genel kurul ve yönetim kurulu toplantılarının fiziki ortamda gerçekleştirilmesine yönelik bütün usul ve esaslar elektronik ortamda yapılan toplantılar için de geçerli olacaktır. Elektronik ortamda gerçekleştirilen toplantılara ilişkin her türlü bilgi, belge ve kayıt dernek tarafından muhafaza edilecektir.

Bununla beraber, elektronik ortamda yapılacak dernek genel kurul veya yönetim kurulu toplantılarına katılacak üyeler sisteme, güvenli elektronik imza veya iki faktörlü kimlik doğrulama sistemi kullanarak giriş yapacaklardır. Kullanılacak elektronik sistemleri, fiziki ortamda yapılan toplantılardaki divan oluşturma, oylama, söz alma, önerge verebilme ve benzeri tüm işlemlerin elektronik ortamda da yapılabilmesini sağlayan tasarım, yedekleme ve mevzuata uygun arşivleme kapasitesine; yetkisiz erişimlere ve saldırılara karşı gerekli ağ ve sistem güvenliğine sahip olması gerekmektedir.

Fiziki ortamda gerçekleştirilen toplantıların mevzuata aykırı yapılması durumunda uygulanan yaptırımlar elektronik ortamda yapılan toplantılar için de geçerliliğini koruyacaktır.

II-) Şube Genel Kurul Toplantılarına Dair Değişiklikler

Değişiklik uyarınca şubeler yine olağan genel kurul toplantılarını, merkez olağan genel kurulu toplantısından en az iki ay önce tamamlamak durumundadır. Genel kurul sonuç bildiriminin bir örneğini ise toplantının yapılma tarihinden başlayarak 45 gün içinde mülki idare amirliğine ve genel merkezlerine bildirebilecektir.

III-) Genel Kurul Sonuç Bildirim Süresine İlişkin Değişiklikler

Yönetim ve denetim kurulları ile diğer organlara seçilen asıl ve yedek üyeleri içeren Genel Kurul Sonuç Bildirimi olağan veya olağanüstü genel kurul toplantılarını izleyen 45 gün içinde mülki idare amirliğine verilecektir.

Genel kurul toplantısında tüzük değişikliği yapılması halinde; genel kurul toplantı tutanağı, tüzüğün değişen maddelerinin eski ve yeni şekli, her sayfası yönetim kurulu üyelerinin salt çoğunluğunca imzalanmış dernek tüzüğünün son şekli, yine 45 gün içinde mülki idare amirliğine verilecektir.

IV-) Bildirim Yükümlülüğüne İlişkin Değişiklikler

Dernek veya vakıfların yurtdışına sağlayacağı yardımlar hakkında aşağıdaki düzenlemeler getirilmiştir:

Dernekler tarafından yurt dışına yapılacak yardımlar, yardım yapılmadan mülki idare amirliğine bildirilmelidir. Yabancı dernekler ile yabancı vakıfların ve kâr amacı gütmeyen kuruluşların şube ve temsilciliklerinin genel merkezine ve yurt dışına gönderdiği para ve yardımlar da aynı bildirim usulüne tabi olacaktır.
Bu bildirimler Dernekler Bilgi Sistemi (“DERBİS”) üzerinden Dışişleri Bakanlığı ile paylaşılacaktır. Ancak afet veya acil durumlarda bu bildirim afet veya acil durumun gerçekleştiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılabilecektir. Bunun yanı sıra, belirli bir proje kapsamında farklı tarihlerde yapılan yardımlara ilişkin yurt dışı bildirimi tek seferde de yapılabilecektir.
Yurt dışına yapılacak yüz bin Türk Lirasını veya on bin Avro veya eşiti dövizi aşan nakdi yardımların, bankalar ve diğer finans kuruluşları veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla yapılması gerekmektedir. Ancak, finansal erişimin güç olduğu ülkelere yapılacak yardımlar finans kuruluşları kullanılmaksızın ilgili mevzuata göre nakit beyan formu ile gümrük idaresine beyan edilmek suretiyle de yapılabilecektir. Gümrükte beyan edilme suretiyle yurt dışına para çıkışı yapılan durumlarda ilgili beyan, veriliş tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde dernek tarafından mülki idare amirliğine bildirilecektir.
Yardım gerçekleştirildikten sonra faaliyet sonuç bildirimi 90 gün içerisinde mülki idare amirliğine verilecektir. Bu bildirime, yapılan yardımların gerçekleştiğine ilişkin form ve görsel materyaller ve benzeri kanıtlayıcı belgeler de eklenmelidir.

Yukarıda belirtilen Türk Lirası cinsinden parasal tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere arttırılarak uygulanacaktır. Ancak, güncellemede bir Türk Lirasının altındaki tutarlar dikkate alınmayacaktır.

V-) Bildirim Şekline İlişkin Değişiklikler

Yurt dışına yardım yapacak dernekler ve Kanun’un 5. maddesi kapsamında faaliyet izni verilen yabancı dernekler ile yabancı vakıflar ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar,

yardım yapılmadan önce “Yurt Dışına Yapılacak Yardım Bildirimi”ni,
yardım gerçekleştirildikten sonra ise “Yurt Dışına Yapılan Yardım Faaliyet Sonuç Bildirimi”ni merkezinin bulunduğu sivil toplumla ilişkiler birimine yapmak durumundadır.

VI-) Yabancı Vakıfların İzin Alma Yükümlülüğüne İlişkin Değişiklikler

Değişiklik uyarınca, yabancı vakıfların uluslararası alanda iş birliği yapılmasında yarar görülen hallerde, Bakanlığın izniyle işbu Yönetmelik çerçevesinde bulunabileceği faaliyetler Türkiye’deki faaliyetlerinde derneklerin tabi olduğu mevzuat hükümlerine tabi olacaktır.

VII-) Defter Tutma Esaslarına İlişkin Değişiklikler

Dernekler işletme hesabı esasına göre defter tutulmalıdır. Ancak, yıllık brüt gelirleri için 1 milyon 500 bin TL’yi aşan dernekler takip eden hesap döneminden başlayarak bilanço esasına göre defter tutacaklardır.

VIII-) Yetki Belgesine İlişkin Değişiklikler

Yönetim kurulu asıl üyeleri ile Dernek Kanunu’nun 24. maddesine göre temsilci olarak görevlendirilenler (1) hariç, dernek adına gelir tahsil edecek kişi veya kişiler, yetki süresi de belirtilmek suretiyle, yönetim kurulu kararı ile tespit edilecektir. Yönetim kurulu asıl üyeleri ile Dernek Kanunu’nun 24. maddesine göre temsilci olarak görevlendirilen kişiler yetki belgesi olmadan da gelir tahsil edebilecektir.

(1) Dernekler Kanunu Madde 24: Dernekler, gerekli gördükleri yerlerde dernek faaliyetlerini yürütmek amacıyla temsilcilik açabilirler. Temsilcilikler, şube veya dernek genel kurullarında temsil edilmezler. Şubeler temsilcilik açamazlar. Temsilciliğin adresi, yönetim kurulu kararıyla temsilci olarak görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından o yerin mülkî idare amirliğine yazılı olarak bildirilir.

IX-) Sandığın Faaliyete Geçmesine İlişkin Süre Değişikliği

Dernek genel kurulunca kabul edilen sandık yönergesinin yönetim kurulu üyelerince her sayfası imzalanmış bir sureti, genel kurul toplantısını izleyen 45 gün içinde dernek başkanı tarafından mülki idare amirliğine verilecektir.

X-) Değişikliklerin Bildirilmesine İlişkin Süre Değişikliği

Dernekler yerleşim yerlerinde meydana gelen değişiklikleri ve genel kurul toplantıları dışında dernek organlarında meydana gelen değişiklikleri 45 gün içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlü olacaklardır.

Dernek tüzüklerinde yapılan değişiklikler de yine değişikliğinin yapıldığı genel kurul toplantısını izleyen 45 gün içinde, genel kurul sonuç bildirimi ekinde mülki idare amirliğine bildirilecektir.

Bununla beraber, dernek üyeliklerinde meydana gelen değişiklikler için de bildirim süresi 45 gün olup, bu süre içerisinde “Üye Değişiklik Bildirimi” formunun doldurulup dernek merkezinin bulunduğu sivil toplumla ilişkiler birimine iletilmesi gerekmektedir.

XI-) İşlemlerin Elektronik Ortamda Yapılmasına İlişkin Esaslar

Genel Müdürlük, dernek geçici yönetim kurulu başkanına veya dernek başkanına verilmek üzere sistemden üretilen kullanıcı kodu, parola ve şifrenin kısa mesaj veya diğer elektronik yollarla iletilmesini sağlayabilecektir.

Dernek başkanı, yönetim kurulu kararıyla görev alanlarıyla sınırlı olmak üzere derneğin idari ve mali işlemlerinden sorumlu kişilerine DERBİS giriş yetkisi verebilecektir. Ancak bu yetkinin verilmesi sonucunda dernek başkanının sorumluluğu ortadan kalkmayacaktır.

XII-) Yönetmeliğe Eklenen Maddeler Uyarınca Getirilen Yenilikler

Risk Analizi ve Denetime İlişkin Hususlar

Denetimler risk analizlerine göre yapılacaktır. Buna göre, Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünce (“Genel Müdürlük”) derneklere yönelik suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı ile mücadele kapsamında risk analizi yapılacaktır. Derneklerin risk grupları yüksek, orta ve düşük olarak belirlenecek; risk analizi için belirlenen kriterler elde edilen yeni bilgiler doğrultusunda her yıl gözden geçirilir ve değerlendirilecektir.

Bilirkişilik İlkelerine İlişkin Hususlar

Derneklerin denetimi sırasında ortaya çıkan ve çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde bilirkişinin görüşüne başvurulabilecektir. Ancak kanunlarda bilirkişilik hizmeti verebileceği öngörülen kurumlar ile Bakanlığın, mülki idare amirliklerinin ve Dernekler Kanunu’na göre denetim ile görevlendirilenlerin talebi üzerine bilimsel ve teknik görüş bildiren kamu kurum ve kuruluşları işbu Yönetmeliğin bilirkişilikle ilgili hükümleri kapsam dışı tutulmuştur.

Bilirkişi incelemesine ihtiyaç duyulan konularda bilirkişi bulunamaması ya da bilgisine ihtiyaç duyulan kişinin bu nitelikleri taşımaması halinde, inceleme yapılması istenilen konunun özellikleri dikkate alınarak, bilirkişi listelerinde kayıtlı olmayan uzmanlığa, özel veya teknik bilgiye sahip başka kişiler de bilirkişi olarak görevlendirilebilecektir. Ancak, çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren sorun açıkça belirtilmeden ve inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ile sınırları açıkça gösterilmeden bilirkişi görevlendirilemeyecektir.

Bilirkişi;

a. kendisinin ve evlilik bağı kalksa dahi eşinin altsoy ya da üstsoyunun,

b. kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunan kişilerin,

c. üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların,

d. nişanlısının,

e. işiyle ilişkili kişilerin,

f. veya vekili, vasisi, kayyımı ya da yasal danışmanının

dernekler ile ilgili konularında görevlendirilemeyecektir.

Bilirkişi, görevi sebebiyle kendisine tevdi edilen bilgi ve belgeler ile öğrendiği sırların gizliliğini sağlamakla ve korumakla yükümlü olacaktır. Bu yükümlülük, bilirkişilik görevi sona erdikten sonra da devam edecektir.

Bilirkişinin Görevlendirilmesi, Raporu ve Ücretine İlişkin Hususlar

Bilirkişi görevlendirilmesine ilişkin talepler; Bakanlıkça yapılan görevlendirmelerde Genel Müdürlüğe, mülki idare amirlerince yapılan görevlendirmelerde ise valilik ve kaymakamlıklara bildirilecektir. Bu taleplerde, bilirkişinin incelemesine ihtiyaç duyulan konu ve gerekli görülen diğer hususlar belirtilecektir.

Genel Müdürlük tarafından yetki verilmesi durumunda dernekler denetçileri, mülki idare amirlerince yetki verilmesi durumunda ise valilik veya kaymakamlıklardaki sivil toplumla ilişkiler birim amiri tarafından bilirkişi görevlendirmesi yapılacaktır.

Bilirkişi raporunun değerlendirilmesi sonucu bilirkişi raporundaki eksiklik veya belirsizliğin giderilmesi için bilirkişiden ek rapor düzenlemesi veya yazılı ve sözlü açıklama yapması istenebilecek, ancak açıklama veya ek rapor için bilirkişiye ücret ödenmesine gerek olmayacaktır

Bilirkişiye ücret ödeneceği durumlarda ilgili ücret, İçişleri Bakanlığı Bütçesine konulacak ödenekten karşılanacaktır.

Yönetmelikte bilirkişiliğe ilişkin düzenleme bulunmayan hâllerde ise Bilirkişilik Kanununun ve yayımlanan Bilirkişilik Yönetmeliği’nin ilgili hükümleri kıyasen uygulanabilecektir.

Dernekler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile ilgili metne buradan ulaşabilirsiniz.

Dernekler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile ilgili daha fazla bilgi almak için info@berkerberker.com adresinden bize ulaşabilirsiniz.