Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/17)

23/04/2022 tarihli 31818 sayılı Resmi Gazete’de Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de (“Tebliğ”) Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/17) (“Değişiklik”), 9. maddesi 27/05/2022, diğer hükümleri ise 29/04/2022 tarihinde yürürlüğe girmek üzere yayımlanmıştır.

I-) Zorunlu Karşılığa Tabi Kalemler

Tebliğin 4. maddesinde yapılan değişiklik uyarınca;

• Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubelerinin yükümlülükleri dâhil, Merkez Bankasına, Hazineye ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri ile bankaların yurt içi bankalara olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, Tebliğ’de belirtilen bilanço kalemlerinin zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturacağı kararlaştırılmıştır.
• Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, esasları Merkez Bankasınca belirlenen Türk lirası cinsinden nakdi kredilerin zorunlu karşılığa tabi varlıkları oluşturacağı düzenlenmiştir.

II-) Zorunlu Karşılığa Tabi Kalemlerin Hesaplanması

Tebliğin 5. maddesinde yapılan değişiklik ile,

• Zorunlu karşılığa tabi yükümlülüklerin iki haftada bir cuma günleri itibarıyla hesaplanacağı,
• Zorunlu karşılığa tabi varlıkların usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen hesaplama yöntemine göre dört haftada bir cuma günleri itibarıyla hesaplanacağı,
• Cuma gününün resmi tatil gününe rastlaması halinde, hesaplamada bir önceki iş gününün esas alınacağı

düzenlenmiştir.

III-) Zorunlu Karşılık Oranları

Tebliğin 6. maddesinde yapılan değişikliğe göre;

• Zorunlu karşılığa tabi varlıklar için zorunlu karşılık oranı yüzde 10 olarak uygulanacaktır.

IV) Zorunlu Karşılıkların Tesis Edilmesi

Tebliğin 7. maddesinde yapılan düzenlemeye göre;

• Zorunlu karşılığa tabi Türk lirası kalemler için tesis edilecek Türk lirası zorunlu karşılık tutarının 6. maddede öngörülen oranlar kullanılarak hesaplanacağı,
• Yükümlülükler için tesis edilecek Türk lirası zorunlu karşılık tutarından yurt dışı şubelerin yurt dışında tesis etmeleri gereken Türk lirası zorunlu karşılık tutarının indirilebileceği,
• Türk lirası zorunlu karşılıkların, Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda nakden, yükümlülükler için ortalama olarak ve varlıklar için bloke olarak tesis edileceği

ifade edilmiştir.

V-) Zorunlu Karşılıkların Tesis Süresi

Tebliğin 7. maddesinde yapılan değişiklik uyarınca;

• Yükümlülükler için zorunlu karşılık tesis süresinin 14 gün olduğu ve bu sürenin, hesaplama tarihinden 2 hafta sonraki cuma günü başlayacağı ve 2. haftanın perşembe günü sona ereceği,
• Varlıklar için zorunlu karşılık tesis süresinin 28 gün olduğu ve bu sürenin, hesaplama tarihinden 2 hafta sonraki cuma günü başlayacağı ve 4. haftanın perşembe günü sona ereceği,
• Tesis süresinin ilk gününün resmî tatil gününe rastlaması halinde, bloke kısmın tatili izleyen ilk iş günü tesis edileceği,
• Merkez Bankası’nın, zorunlu karşılıkların hesaplanma dönemi ile zorunlu karşılıkların tesis süresini önceden duyurmak koşuluyla değiştirebileceği

düzenlenmiştir.

VI-) Bildirim

Tebliğin 9. maddesinde yapılan değişikliğe göre;

• Zorunlu karşılığa tabi kalemler, esasları Merkez Bankasınca tespit edilecek cetvellerle, hesaplama tarihinden 2 hafta sonraki cuma günü saat 12:00’ye kadar Merkez Bankasına bildirilecektir.

VII) Dönüşüm Oranına Göre Farklılaşma

Tebliğin 10. maddesine eklenen düzenlemeye göre;

• Mevduat ve katılım bankalarının tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre bankalarca hesaplanacak gerçek kişi yabancı para mevduat/katılım fonundan vadeli Türk lirası mevduat/katılma hesabına dönüşüm oranına göre 6. maddenin 2. fıkrasındaki mevduat/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları için belirlenen zorunlu karşılık oranlarına ilave olarak zorunlu karşılık tesis edileceği
• Gerçek kişi dönüşüm oranı yüzde 5,00’ın altında kalan bankaların ilave olarak 5 puan, yüzde 5,00 ile yüzde 10,00 arasında olan bankaların ilave olarak 3 puan zorunlu karşılığı hesaplama dönemini izleyen ilk zorunlu karşılık tesis döneminden başlamak üzere tesis edeceği,
• Gerçek kişi dönüşüm oranı hesaplanamayan bankalar için Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre hesaplanacak tüzel kişi dönüşüm oranının dikkate alınacağı,
• Mevduat ve katılım bankalarının, dönüşüm oranını, hesaplama dönemine ait zorunlu karşılık bildirim cetveli gönderim süresi bitimine kadar Merkez Bankasına bildireceği

kararlaştırılmıştır.

VIII-) Yaptırım

Tebliğin 11. maddesinde yapılan değişiklik uyarınca;

Bankalarca ve finansman şirketlerince

• Zorunlu karşılıkların süresinde tesis edilmemesi veya eksik tesis edilmesi,
• Yapılacak incelemeler sonucu zorunlu karşılıkların eksik hesaplandığının tespit edilmesi,

hâllerinde, eksik tesis edilen; Türk lirası zorunlu karşılıkların 2 katı tutarında Türk lirası cinsinden, yabancı para zorunlu karşılıkların 3 katı tutarında ABD doları cinsinden mevduat, Merkez Bankası nezdinde açılan bloke hesaplarda zorunlu karşılıkların eksik tesis edildiği süreler dikkate alınarak faizsiz olarak tutulacaktır.

• Eksik hesaplandığı tespit edilen zorunlu karşılıklar için zorunlu karşılık cetvelleri yeniden düzenlenerek Merkez Bankasına gönderilecektir. Ancak, bir döneme ilişkin olarak eksik hesaplanan zorunlu karşılığa tabi kalemlerin, Türk lirası ve yabancı para için ayrı ayrı olmak üzere, 100.000 TL’nin altında kalması halinde düzeltilmiş cetvel gönderilmesi istenemeyecektir.

IX-) Zorunlu Karşılığa Tabi Varlıklara İlişkin Geçici Uygulama

Tebliğe eklenen Geçici 12. madde uyarınca;

• Tebliğin 4. maddesinin 3. fıkrası kapsamında belirlenen zorunlu karşılığa tabi varlıkların 31/5/2022 tarihi itibarıyla 31/12/2021 tarihine göre usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen büyüme oranı yüzde 20,00’nin üzerinde olan bankaların 31/12/2021 ile 31/3/2022 tarihlerinde mevcut bakiyeleri arasındaki farkın yüzde 20,00’si oranında 10/6/2022 tarihinden 24/11/2022 tarihine kadar Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık bloke olarak tesis edilecektir.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun izni ile 31/5/2022 tarihi itibarıyla son 1 yıl içinde faaliyete başlayan bankalara bu hüküm uygulanmayacaktır.

Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/17) ile ilgili metne buradan ulaşabilirsiniz.

Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/17) ile ilgili daha fazla bilgi almak için info@berkerberker.com adresinden bize ulaşabilirsiniz.